W sobotę 4 października 2025 roku w Sali Wielkiej Dworu Artusa odbyło się spotkanie z Clare Mulley, angielską autorką biografii i książek historycznych. W Polsce właśnie ukazała się jej kolejna (po wcześniejszych książkach Kobieta szpieg. Polka w służbie Jego Królewskiej Mości i Kobiety, które latały dla Hitlera) pozycja zatytułowana “Agentka Zo”, poświęcona Cichociemnej kurierce gen. Elżbiecie Zawackiej.
Clare Mulley o istnieniu dzielnej Cichociemnej dowiedziała się zupełnie przypadkowo. Za wcześniejszą książkę, poświęconą Krystynie Skarbek, została uhonorowana przez Ministra Spraw Zagranicznych RP odznaką Bene Merito, a w trakcie uroczystości wręczenia nagrody w polskiej ambasadzie w Londynie uczestnicząca w spotkaniu żołnierka Powstania Warszawskiego opowiedziała jej o życiu Elżbiety Zawackiej. Przypomnijmy, że Zawacka była jedyną kobietą wśród elitarnej grupy 316 żołnierzy Cichociemnych, w której to grupie było też trzech absolwentów toruńskiego Gimnazjum im. M. Kopernika.
W sobotnim spotkaniu uczestniczyła liczna grupa mieszkańców naszego miasta, co jest zupełnie zrozumiałe, gdyż prof. Zawacka była rodowitą torunianką, tu skończyła gimnazjum, w Toruniu przez pewien czas mieszkała i związana była z nim zawodowo, tu także znajduje się jej grób i upamiętnienia w postaci muralu i pomnika. Wśród gości było wiele osób, które znały bohaterkę książki i doskonale ją pamiętają, m.in. jej doktorant, piszący swą dysertację pod jej kierunkiem w latach sześćdziesiątych.
Autorka z autentyczną pasją opowiadała uczestnikom spotkania o swoim warsztacie, relacjonując sposób poszukiwań informacji o swojej bohaterce, trudy docierania do osób, które ją znały i tajemnice kwerendy w archiwach polskich i angielskich. Zwróciła również uwagę, że kobiety uczestniczyły w walkach na równi z mężczyznami, ale w przekazach historycznych ich rola była umniejszana. Jej książka stanowi istotny głos w przywracaniu pamięci o wojennych dokonaniach kobiet, zwłaszcza Polek.
Serdecznie zachęcamy do przeczytania książki o gen. prof. Elżbiecie Zawackiej, Honorowym Obywatelu Miasta Torunia, której życiorys mógłby stać się kanwą wielu filmów sensacyjnych.
/Tekst i zdjęcia: Tomasz Hanuszewski MHW/
