Jak wspominaliśmy kilka dni temu, naszym wakacyjnym muzealnym zwyczajem jest odwiedzanie miejsc poświęconych historii. Nasi wolontariusze po wizytach w dawnych Stalagach VIIIC i Luft 3 w Żaganiu odwiedzili także Muzeum Woldenberczyków w Dobiegniewie.
Oflag II C Woldenberg – obóz dla polskich oficerów – powstał na przełomie 1939 i 1940 roku, a funkcjonował do końca stycznia 1945 r. Pierwsza grupa jeńców, licząca 495 oficerów i 172 ordynansów, przybyła do obozu 28 maja 1940 r. W styczniu 1945 r. obóz liczył 5985 oficerów i 692 ordynansów. Starszymi obozu byli kolejno płk Ignacy Misiąg, płk Stefan Biestek, płk Wacław Szalewicz i płk Wacław Młodzianowski. W obozie przebywała znaczna grupa pracowników naukowych, funkcjonowały 4 instytuty językowe, działały koła środowiskowe. Rozwinęła się także praca naukowa i szkoleniowa typu akademickiego m.in. Koło Prawników, Koło Socjologów, Koło Lekarzy Weterynarii i inne. W obozie działały dwa teatry dramatyczne (występowali w nich między innymi Kazimierz Rudzki, Janusz Ziejewski, Jan Koechler) i jeden kukiełkowy. Działała tam również konspiracyjna organizacja wojskowa, kierowana w pierwszym okresie przez płk J. Misiąga, od 1942 – przez gen. brygady Jana Chmurowicza.
W okresie istnienia obozu jeńcy zorganizowali ponad 20 ucieczek pojedynczych i zbiorowych. Większość ucieczek poprzedzona była starannymi przygotowaniami i odbywała się za wiedzą i przyzwoleniem starszego obozu. 19 marca 1942 roku miała miejsce udana ucieczka 5 jeńców, których wyprowadził z obozu kpt. Pacak-Kuźmirski, przebrany w mundur wartownika oraz uzbrojony w drewniany karabin typu Mauser. Równie udaną akcję podjęło 26 grudnia 1942 r. trzech oficerów pod kierunkiem kpt. J. Szatkowskiego, którzy wyszli z obozu przez druty. Ogółem z obozu uciekło 34 oficerów i szeregowych. Jedynie 12 uciekinierom udało się uniknąć schwytania przez wartowników. Pod koniec 1944 roku, w obliczu zbliżającego się frontu, jeńcy podjęli przygotowania do opanowania obozu w przypadku opuszczenia go przez Niemców. Ostatecznie obóz ewakuowano w dwóch grupach: pierwsze wyruszyły 25 stycznia 1945 r. bataliony obozu „Zachód”. Trasa forsownego marszu w czasie silnych mrozów prowadziła przez Szczecin do Łaby, przed której przekroczeniem nastąpiło przegrupowanie: część jeńców skierowano do Murnau, nad Kanał Kiloński oraz do Sandbostel. Obóz „Wschód” wyruszył z obozu po 25 stycznia i został wyzwolony przez wojska radzieckie pod Barlinkiem 30 stycznia 1945 r.
Wśród jeńców był m.in. por. rezerwy Zdzisław Szpet ur. w 1892 r. w Warszawie, absolwent Gimnazjum im. W. Górskiego, matura 1913 r., o którym wspominamy ze względu na jego barwny życiorys. Po ukończeniu gimnazjum uczył się w Wyższej Szkole Handlowej im. Zielińskiego w Warszawie. W chwili wybuchu I wojny światowej wraz z rodzicami (ojciec był kierownikiem warsztatów kolejowych) został ewakuowany do Moskwy, gdzie podjął studia prawnicze. 15 sierpnia 1915 r., po dwumiesięcznym przeszkoleniu, został wcielony do wojska rosyjskiego i skierowany na front, gdzie przebywał sześć miesięcy, następnie 1 maja 1916 r. został skierowany do Wojskowej Szkoły Aleksandrowskiej, którą ukończył w stopniu chorążego w październiku tegoż roku. Kolejno wysłany na front do pułków 147 i 525, w których służył jako młodszy oficer. W armii rosyjskiej 17 marca 1917 r. awansowany do stopnia podporucznika oraz odznaczony krzyżem św. Stanisława z mieczami i wstęgą. Po urlopie w styczniu 1918 nie wrócił do macierzystego pułku, tylko wstąpił do polskiego wojska na terenie Rosji. W maju 1918 roku został aresztowany i osadzony w więzieniu Butyrskim w Moskwie. Zwolniony z więzienia 14 października 1918 r., w listopadzie powrócił do kraju. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 3.02.1919-15.03.1921 służył w 2 pułku piechoty legionów i batalionie zapasowym tego pułku. W czasie przewrotu majowego w dniu 14 maja 1926 r., gdy został wezwany do jednostki przed wymarszem do Kielc, zasłaniając się dość absurdalną wymówką odmówił stawienia się. 30 kwietnia 1933 r. Został przeniesiony w stan spoczynku, a w 1939 roku, wraz z wybuchem II wojny światowej, przywrócono go do służby wojskowej. Do niewoli dostał się w bitwie pod Kockiem.
Prawdopodobnie początkowo przebywał w Stalagu IX A ZIEGENHAIN, o czym świadczy napis na nieśmiertelniku KR.GEF.LAGER(Kriegsgefangenenlager), ostatecznie trafił do Oflagu IIC; figuruje na liście jeńców na pozycji 5031 z numerem obozowym 632/IXB.
/Autor tekstu: Tomasz Hanuszewski MHW/